फिजिओथेरपी हा आरोग्यसेवा क्षेत्रातील एक महत्त्वाचा आणि वेगाने वाढणारा कोर्स आहे. ह्या क्षेत्रात प्रवेश घेण्यासाठी खालील मार्गदर्शन तुम्हाला संपूर्ण माहिती देईल. फिजिओथेरपीचे मुख्य उद्दीष्ट म्हणजे शरीराच्या कार्यक्षमतेला पुनर्स्थापित करणे आणि लोकांच्या जीवनाची गुणवत्ता सुधारणे. हे उपचार शरीरातील दुखणे , मूळव्याधी, अपघात किंवा दीर्घकालीन विकारांमुळे निर्माण झालेल्या अडचणींशारीरिक समस्यांवर वर काम करतात.
फिजिओथेरपी कोर्स म्हणजे काय?
फिजिओथेरपी (Physiotherapy) हा एक असा उपचार आहे जो शरीराच्या हालचाली, स्नायू आणि सांधे यांचे पुनर्वसन करण्यासाठी केला जातो. यामध्ये व्यायाम, मालिश, इलेक्ट्रोथेरपी इत्यादींचा समावेश होतो.
फिजिओथेरपी कोर्सचे प्रकार:
फिजिओथेरपी कोर्सेस अनेक प्रकारचे असतात, त्यापैकी प्रमुख कोर्सेस खालीलप्रमाणे आहेत:
- बॅचलर ऑफ फिजिओथेरपी (BPT):
- हा चार वर्षांचा पदवी कोर्स आहे.
- यामध्ये 6 महिने इंटर्नशिप असते.
- मास्टर ऑफ फिजिओथेरपी (MPT):
- हा दोन वर्षांचा पदव्युत्तर कोर्स आहे.
- विविध स्पेशलायझेशन्समध्ये उपलब्ध.
- डिप्लोमा इन फिजिओथेरपी:
- हा दोन वर्षांचा डिप्लोमा कोर्स आहे.
- सर्टिफिकेट कोर्सेस:
- छोटे कालावधीचे कोर्सेस जे विशिष्ट तंत्रज्ञानावर आधारित असतात.
फिजिओथेरपी कोर्ससाठी पात्रता:
- शैक्षणिक पात्रता:
- 12वी विज्ञान शाखेतून (Physics, Chemistry, Biology) उत्तीर्ण असणे आवश्यक आहे.
- काही कोर्सेससाठी किमान 50% गुणांची आवश्यकता असू शकते.
- प्रवेश परीक्षा:
- अनेक महाविद्यालये प्रवेश परीक्षेद्वारे प्रवेश देतात. काही प्रमुख परीक्षांमध्ये NEET, CET, AIIMS परीक्षा यांचा समावेश आहे.
- मुलाखत:
- काही महाविद्यालये मुलाखतीद्वारे विद्यार्थ्यांची निवड करतात.
फिजिओथेरपी कोर्ससाठी प्रवेश प्रक्रिया:
- अर्ज भरणे:
- संबंधित महाविद्यालयाच्या अधिकृत वेबसाइटवर जाऊन ऑनलाइन अर्ज भरावा.
- प्रवेश परीक्षा:
- जर प्रवेश परीक्षा असेल तर ती द्यावी आणि चांगले गुण मिळवावे.
- मेरिट लिस्ट:
- प्रवेश परीक्षेच्या गुणांच्या आधारे मेरिट लिस्ट तयार केली जाते.
- काउंसलिंग:
- मेरिट लिस्टनंतर काउंसलिंगसाठी बोलावले जाते.
- काउंसलिंगमध्ये महाविद्यालये आणि कोर्स निवडण्याची संधी मिळते.
- प्रवेश नोंदणी:
- काउंसलिंगनंतर महाविद्यालयात प्रवेश घेण्यासाठी आवश्यक कागदपत्रे जमा करावी आणि फी भरावी.
आवश्यक कागदपत्रे
- 10वी आणि 12वीचे मार्कशीट आणि प्रमाणपत्र
- प्रवेश परीक्षेचे गुणपत्रक
- ओळखपत्र (आधार कार्ड, पॅन कार्ड)
- पासपोर्ट साईज फोटो
- जात प्रमाणपत्र (जर लागू असेल तर)
- मेडिकल सर्टिफिकेट
शुल्क
फिजिओथेरपी कोर्सचे शुल्क महाविद्यालयानुसार बदलते. सरकारी महाविद्यालये स्वस्त असतात तर खासगी महाविद्यालयांचे शुल्क जास्त असते. साधारणतः BPT कोर्सचे वार्षिक शुल्क ₹50,000 ते ₹2,00,000 पर्यंत असू शकते.
फिजिओथेरपी कोर्स पूर्ण केल्यानंतर अनेक करिअर संधी:
- फिजियोथेरपीच्या क्षेत्रात करिअर संधी अत्यंत विस्तृत आहेत आणि विविध प्रकारच्या कामकाजाच्या संधी उपलब्ध आहेत. येथे काही मुख्य करिअर संधींचा आढावा:1. फिजियोथेरपिस्ट:
- काम: रूग्णांची शारीरिक उपचार, पुनर्वसन, वर्कआउट प्लॅन तयार करणे.
- ठिकाण: हॉस्पिटल्स, क्लिनिक्स, पुनर्वसन केंद्रे, स्पोर्ट्स अकादमी.
- काम: खेळाडूंच्या शारीरिक समस्यांचे निदान व उपचार, ट्रेनींग आणि पुनर्वसन कार्यक्रम.
- ठिकाण: स्पोर्ट्स क्लब, अॅथलेटिक ट्रेनिंग सेंटर.
- काम: बालरोगांवर उपचार, विकासात्मक समस्या आणि शारीरिक अडचणींवर काम करणे.
- ठिकाण: चाइल्डहूड क्लिनिक, हॉस्पिटल्स.
- काम: वृद्ध व्यक्तींवर उपचार, शरीराची शक्ती आणि चैतन्य टिकवून ठेवणे.
- ठिकाण: वृद्धाश्रम, क्लिनिक्स, घरगुती सेवा.
- काम: फिजियोथेरपी संबंधित नवीन तंत्रज्ञान व उपचार पद्धतींचा अभ्यास करणे.
- ठिकाण: संशोधन संस्था, शैक्षणिक संस्थांमध्ये.
- काम: फिजियोथेरपीच्या अभ्यासक्रमात शिक्षक म्हणून काम करणे, प्रशिक्षण आणि कार्यशाळा आयोजित करणे.
- ठिकाण: कॉलेजेस, युनिव्हर्सिटीज.
- काम: स्वतःची क्लिनिक चालवणे, ग्राहकांशी थेट संपर्क साधणे.
- ठिकाण: स्वतंत्र क्लिनिक, घरगुती सेवा.
फिजियोथेरपीच्या अभ्यासक्रमासाठी काही कॉलेजेस आणि युनिव्हर्सिटीज:
- फिजियोथेरपीच्या अभ्यासक्रमासाठी विविध कॉलेजेस आणि युनिव्हर्सिटीज उपलब्ध आहेत. प्रत्येक कॉलेजची प्रवेश प्रक्रिया आणि पात्रता मानदंड वेगवेगळे असू शकतात. भारतातील काही प्रमुख कॉलेजेस खालीलप्रमाणे आहेत:1. मुंबई:
- सर्वोदय कॉलेज ऑफ फिजिओथेरपी – मुंबई
- संत गाडगे बाबा कॉलेज ऑफ फिजिओथेरपी – मुंबई
- सिंबायसिस कॉलेज ऑफ फिजिओथेरपी – पुणे
- पुणे युनिव्हर्सिटी ऑफ फिजिओथेरपी – पुणे
- अखिल भारतीय आयुर्विज्ञान संस्था (AIIMS) – दिल्ली
- किंग जॉर्ज मेडिकल युनिव्हर्सिटी – दिल्ली
- बंगलोर क्यालेज ऑफ फिजिओथेरपी – बंगलोर
- रामायणा युनिव्हर्सिटी – बंगलोर
- ब्याचेलर ऑफ फिजिओथेरपी इंस्टिट्यूट – चेन्नई
- मद्रास मेडिकल कॉलेज – चेन्नई
- रवींद्रनाथ थायेर मेडिकल कॉलेज – हैदराबाद
- श्री जयाराम मेडिकल कॉलेज – हैदराबाद
- कॅल्कत्ता मेडिकल कॉलेज – कोलकाता
- बी. एस. एम. मेडिकल कॉलेज – कोलकाता
- आयुर्वेद व फिजिओथेरपी कॉलेज – अहमदाबाद
- गांधीनगर कॉलेज ऑफ फिजिओथेरपी – अहमदाबाद
काही प्रमुख शिष्यवृत्त्यांचे प्रकार आणि माहिती:
1. सरकारी शिष्यवृत्त्या-एससी/एसटी/ओबीसी शिष्यवृत्त्या:
- पात्रता: अनुसूचित जाती/अनुसूचित जमाती/आर्थिकदृष्ट्या मागासलेल्या श्रेणीतील विद्यार्थ्यांसाठी.
- फायदा: शिक्षण शुल्क, रहिवासी खर्च किंवा इतर शैक्षणिक खर्चात सवलत.
- प्रक्रिया: संबंधित शिष्यवृत्तीच्या वेबसाइटवर किंवा सरकारी विभागाच्या ऑफिसमध्ये अर्ज करणे.
2. राज्य सरकार शिष्यवृत्त्या:
- उदाहरण: महाराष्ट्र सरकार, कर्नाटका सरकार, इत्यादी.
- पात्रता: प्रत्येक राज्याने त्यांच्या पात्रता मानदंडांची निश्चिती केली आहे. सामान्यतः 10+2 किंवा ग्रॅज्युएशनच्या अंतीम गुणांवर आधारित असतात.
- प्रक्रिया: राज्य शिष्यवृत्ती विभागाच्या वेबसाइटवर अर्ज करणे.
शैक्षणिक संस्थांच्या शिष्यवृत्त्या:कॉलेज शिष्यवृत्त्या
- उदाहरण: सिंबायसिस कॉलेज ऑफ फिजिओथेरपी, पुणे यासारख्या संस्थांनी त्यांच्या विद्यार्थ्यांसाठी विविध शिष्यवृत्त्या उपलब्ध केल्या आहेत.
- पात्रता: कॉलेजच्या गुणवत्तेवर आधारित, विशिष्ट क्षेत्रातील आस्थापन, क्रीडापटू किंवा इतर विशेष शिष्यवृत्त्या.
- प्रक्रिया: संबंधित कॉलेजच्या वेबसाइटवर किंवा कॉलेज कार्यालयात तपासून अर्ज करा.
युनिव्हर्सिटी शिष्यवृत्त्या:
- उदाहरण: पुणे युनिव्हर्सिटी, दिल्ली युनिव्हर्सिटी इत्यादी.
- पात्रता: विविध शिष्यवृत्त्या सामान्यतः परीक्षेच्या गुणवत्तेवर आधारित असतात.
- प्रक्रिया: युनिव्हर्सिटीच्या वेबसाईटवर अर्ज करा.
प्रायव्हेट फंड्स आणि एनजीओ शिष्यवृत्त्या:
चेरिटेबल ट्रस्ट आणि फाउंडेशन्स:
- उदाहरण: अमर ज्योती फाउंडेशन, जिंदल फाउंडेशन.
- पात्रता: आर्थिकदृष्ट्या कमीअवस्था असलेल्या विद्यार्थ्यांसाठी, गुणवत्तेच्या आधारावर.
- प्रक्रिया: संबंधित ट्रस्ट किंवा फाउंडेशनच्या वेबसाइटवर किंवा कार्यालयात अर्ज करा.
कॉर्पोरेट शिष्यवृत्त्या:
- उदाहरण: बँकिंग क्षेत्रातील शिष्यवृत्त्या, इन्शुरन्स कंपन्यांकडून.
- पात्रता: विशिष्ट अटी आणि शर्तींसह.
- प्रक्रिया: कंपन्यांच्या वेबसाइट्स किंवा संपर्क केंद्रांतून माहिती मिळवून अर्ज करा.
फिजिओथेरपी कोर्स पूर्ण केल्यानंतर काही महत्त्वाचे अतिरिक्त कोर्सेस :
1. स्पोर्ट्स फिजिओथेरपी
- विषय: खेळाडूंच्या दुखापतींचे व्यवस्थापन, पुनर्वसन, आणि त्यांचे वेगवान पुनरागमन कसे करावे यावर केंद्रित.
- व्यावसायिक संधी: स्पोर्ट्स टीम्स, अॅथलीट्ससाठी खासगी क्लिनिक्स.
2. ऑर्थोपेडिक फिजिओथेरपी
- विषय: हाडे, सांधे, स्नायूंच्या समस्यांवर विशेष उपचार पद्धती शिकवली जाते.
- व्यावसायिक संधी: ऑर्थोपेडिक क्लिनिक्स, रुग्णालये.
3. न्यूरोलॉजिकल फिजिओथेरपी
- विषय: मेंदू, मज्जातंतू, आणि मणक्याशी संबंधित विकारांचे उपचार कसे करावे यावर लक्ष केंद्रीत.
- व्यावसायिक संधी: न्यूरोलॉजी क्लिनिक्स, पुनर्वसन केंद्रे.
4. महिला आरोग्य फिजिओथेरपी (Women’s Health Physiotherapy)
- विषय: गर्भधारणा, प्रसूतीनंतरची काळजी, आणि स्त्रियांच्या शारीरिक आरोग्याशी संबंधित समस्या.
- व्यावसायिक संधी: महिला आरोग्य क्लिनिक्स, प्रसूती आणि स्त्रीरोग तज्ञांसोबत काम.
5. मॅन्युअल थेरपी (Manual Therapy)
- विषय: हातांनी उपचार करण्याच्या विविध तंत्रांचा अभ्यास, जसे की सांध्यांच्या हालचालींवर नियंत्रण आणि मांसपेशी ताण काढणे.
- व्यावसायिक संधी: मॅन्युअल थेरपी तज्ञ म्हणून स्वतंत्र प्रॅक्टिस किंवा क्लिनिक.
6. पेडियाट्रिक फिजिओथेरपी (Pediatric Physiotherapy)
- विषय: लहान मुलांच्या शारीरिक विकासाच्या समस्यांचा उपचार.
- व्यावसायिक संधी: बालआरोग्य केंद्रे, शाळा, बालरुग्णालये.
7. हृदय पुनर्वसन (Cardiovascular and Pulmonary Rehabilitation)
- विषय: हृदय आणि श्वसनासंबंधी विकारांवर उपचार, आणि रुग्णांचे पुनर्वसन.
- व्यावसायिक संधी: हृदय विकार क्लिनिक्स, पुनर्वसन केंद्रे.
8. अॅक्युपंक्चर आणि ड्राय नीडलिंग
- विषय: वेदना कमी करण्यासाठी आणि स्नायूंच्या दुखापतींवर उपचार करण्यासाठी नीडल्सचा वापर कसा करावा.
- व्यावसायिक संधी: अॅक्युपंक्चर क्लिनिक्स, फिजिओथेरपी क्लिनिक्स.
9. कायरोप्रॅक्टिक कोर्स (Chiropractic Courses)
- विषय: मणक्याच्या आणि सांध्यांच्या समस्यांवर विशेष उपचार तंत्रज्ञान शिकवले जाते.
- व्यावसायिक संधी: कायरोप्रॅक्टिक क्लिनिक्स.
10. फिजिओथेरपी मध्ये पीएचडी (PhD in Physiotherapy)
- विषय: फिजिओथेरपीमध्ये सखोल संशोधन आणि अभ्यास, ज्यामुळे शिक्षण आणि संशोधनाच्या क्षेत्रात करिअर करता येईल.
- व्यावसायिक संधी: शिक्षण क्षेत्र, संशोधन, उच्च पदस्थ शैक्षणिक संधी.
फिजिओथेरपी कोर्स केल्यानंतर या विशेष कोर्सेसमुळे तुमच्या ज्ञानात भर पडेल आणि तुम्हाला विविध क्षेत्रांमध्ये काम करण्याच्या संधी मिळतील.
हे हि वाचा !
