सोनं हे भारतीयांच्या संस्कृतीत आणि अर्थव्यवस्थेत अनन्यसाधारण महत्त्वाचं स्थान राखून आहे. आपल्या कुटुंबासाठी किंवा भविष्यासाठी सोनं खरेदी करणं हा अनेकांचं जुना आणि परंपरागत मार्ग आहे. मात्र, प्रत्यक्ष सोनं खरेदी करण्याच्या जोखमांना आणि सुरक्षिततेच्या अडचणींना सामोरं जायचं नसेल, तर भारत सरकारने सुरु केलेली सॉवरेन गोल्ड बॉण्ड योजना हा एक प्रभावी पर्याय आहे. या योजनेतून सोन्यात गुंतवणूक करताना त्याचा आनंद आणि फायदेही मिळतात, शिवाय त्यात काही ठराविक लाभ आणि सुविधाही दिल्या जातात.
सॉवरेन गोल्ड बॉण्ड म्हणजे काय?
सॉवरेन गोल्ड बॉण्ड ही योजना म्हणजे सोन्याच्या किमतींच्या आधारावर जारी केलेले सरकारी बाँड्स आहेत. हे बॉण्ड्स प्रत्यक्षात सोनं न खरेदी करता सोन्याच्या किंमतींवर आधारित फायद्याचा हक्क देतात. सोन्यात गुंतवणूक करणं हे नेहमीच आकर्षक मानलं जातं, परंतु प्रत्यक्ष सोनं खरेदी केल्यास त्याची सुरक्षितता, शुद्धता आणि देखभालीची चिंता असते. हे जोखमी टाळण्यासाठी भारत सरकारने सॉवरेन गोल्ड बॉण्ड ही योजना आणली आहे, ज्याद्वारे सुरक्षित पद्धतीने सोन्यात गुंतवणूक करता येते.
सॉवरेन गोल्ड बॉण्ड योजनेचा इतिहास: सॉवरेन गोल्ड बॉण्ड योजना भारत सरकारने २०१५ साली सुरू केली. याचा उद्देश म्हणजे भारतीय गुंतवणूकदारांना प्रत्यक्ष सोनं खरेदी करण्यापेक्षा एका सुरक्षित आणि फायद्याच्या पर्यायाची उपलब्धता करून देणं. भारतीय लोक सोनं खरेदी करण्यात मोठ्या प्रमाणात रस दाखवतात, पण प्रत्यक्षात सोनं खरेदी करणं महागडं आणि जोखमीचं असू शकतं. या पार्श्वभूमीवर, सॉवरेन गोल्ड बॉण्ड्स ही एक सोपी आणि सुरक्षित गुंतवणूक म्हणून तयार करण्यात आली.
सॉवरेन गोल्ड बॉण्ड योजनेची वैशिष्ट्ये:
- गोल्ड बॉण्ड खरेदी करण्याची प्रक्रिया
- सॉवरेन गोल्ड बॉण्ड्स वर्षभरात काही ठराविक तारखांना विक्रीसाठी उपलब्ध केले जातात. बँक, पोस्ट ऑफिस आणि SEBI नोंदणीकृत एजंटद्वारे याचा लाभ घेता येतो.
- प्रत्येक बॉण्डची किंमत बाजारातल्या सोन्याच्या दामानुसार निश्चित केली जाते.
- कमी-यात कमी आणि जास्त-यात जास्त गुंतवणुकीची मर्यादा
- वैयक्तिक गुंतवणूकदारासाठी किमान १ ग्रॅम सोने गुंतवणूक करणे आवश्यक आहे.
- एका आर्थिक वर्षात एका व्यक्तीला जास्तीत जास्त ४ किलोग्रॅम सोनं गुंतवणूक करता येऊ शकते, तर संस्थांसाठी ही मर्यादा २० किलोग्रॅम आहे.
- बॉण्डवर मिळणारे व्याज
- सॉवरेन गोल्ड बॉण्डवर गुंतवणूकदाराला २.५% वार्षिक व्याज मिळतं. हे व्याज दोन हप्त्यांत दिलं जातं. त्यामुळे फक्त सोन्याच्या किमतींवरच नव्हे, तर व्याजावरही फायदा मिळतो.
- कर लाभ आणि सूट
- सॉवरेन गोल्ड बॉण्डवर मिळणारं व्याज करयोग्य असलं तरी भांडवली नफ्यावर दीर्घकालीन कर सूट मिळते. विशेषतः जर बॉण्ड परिपक्वता कालावधीनंतर विकले तर भांडवली नफा करातून सूट मिळते.
सॉवरेन गोल्ड बॉण्ड योजनेचे फायदे:
- सुरक्षित गुंतवणूक: सॉवरेन गोल्ड बॉण्ड्स हे सरकारद्वारे समर्थित असल्यामुळे अत्यंत सुरक्षित मानले जातात. प्रत्यक्ष सोनं खरेदी केल्यास त्याची चोरी किंवा हरवण्याची चिंता असते, परंतु बॉण्ड्समध्ये अशी जोखीम नाही.
- सोन्याच्या किमतींवर आधारित रिटर्न्स: सोन्याच्या किमती जशा वाढतील तसंच बॉण्ड्सच्या मूल्यातही वाढ होईल. यामुळे सोनं खरेदी करण्यापेक्षा हा पर्याय अधिक लाभदायक ठरतो.
- वार्षिक व्याज: सॉवरेन गोल्ड बॉण्डवर २.५% वार्षिक व्याज मिळतं. हे व्याज सहामाही हप्त्यांमध्ये दिलं जातं, ज्यामुळे सोन्याच्या किमतीपेक्षा अधिक फायदा मिळू शकतो.
- करसवलत: परिपक्वतेनंतर मिळणाऱ्या रकमेवर दीर्घकालीन भांडवली नफ्यावर कर सूट मिळते, जे सोनं विकल्यावर मिळत नाही. तसेच, व्याजावर कर लागू होत असला तरी भांडवली नफ्यावर लाभ मिळतो.
- कोणत्याही प्रकारच्या देखरेखीची गरज नाही: प्रत्यक्ष सोनं खरेदी केल्यास ते सुरक्षित ठेवण्याचा प्रश्न असतो. सॉवरेन गोल्ड बॉण्डमध्ये अशी चिंता नाही, कारण हे इलेक्ट्रॉनिक स्वरूपात असतात.
सॉवरेन गोल्ड बॉण्डचे तोटे:
- लॉक-इन कालावधी: सॉवरेन गोल्ड बॉण्डमध्ये ८ वर्षांचा लॉक-इन कालावधी असतो. गुंतवणूकदाराला ५ वर्षांनंतरच हे बॉण्ड्स विकून बाहेर पडण्याची संधी मिळते.
- किमतींची अस्थिरता: सोन्याच्या जागतिक बाजारातील किमतींमध्ये अस्थिरता असते. त्यामुळे सोन्याच्या किमती कमी झाल्यास गुंतवणूकदाराला काही प्रमाणात तोटा सहन करावा लागू शकतो.
- व्याजावर कर: या बॉण्डवर मिळणारं व्याज करपात्र असतं. त्यामुळे व्याजावर कर भरावा लागतो, जो प्रत्यक्ष सोन्यावर लागू होत नाही.
- विक्रीची मर्यादा: सॉवरेन गोल्ड बॉण्ड्सना बाजारात सहज विकता येत नाही, कारण ते फक्त काही विशिष्ट तारखांना विक्रीसाठी उपलब्ध असतात.
सॉवरेन गोल्ड बॉण्ड योजना कशी खरेदी करावी?
- ऑनलाइन खरेदी: गुंतवणूकदार बँकांच्या वेबसाइट्स, स्टॉक होल्डिंग कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया (SHCIL) किंवा पोस्ट ऑफिसच्या ऑनलाइन पोर्टल्सद्वारे सोप्या पद्धतीने सॉवरेन गोल्ड बॉण्ड खरेदी करू शकतात. ऑनलाइन खरेदी केल्यास प्रति ग्रॅम ५० रुपये सवलत दिली जाते.
- फिजिकल अर्ज: गुंतवणूकदार पोस्ट ऑफिस, बँक किंवा SEBI नोंदणीकृत एजंटांकडे जाऊन फिजिकल अर्ज भरून सॉवरेन गोल्ड बॉण्ड खरेदी करू शकतात.
- सत्यापनासाठी आवश्यक कागदपत्रे: खरेदी करताना तुमचा पॅन कार्ड अनिवार्य असतो. अर्ज करताना केवळ एकच अर्ज भरणं आवश्यक असतं.
- निर्गम तारखा: सरकार दरवर्षी काही वेळा सॉवरेन गोल्ड बॉण्डसच्या विक्रीच्या तारखा जाहीर करतं. या वेळेस गुंतवणूकदारांना अर्ज करून बॉण्ड खरेदी करता येतो. सॉवरेन गोल्ड बॉण्ड योजना ही सोन्यात गुंतवणुकीसाठी अत्यंत सुरक्षित आणि फायद्याची योजना आहे, ज्यात रिटर्न्स आणि करसवलतीचे लाभ मिळतात.
सॉवरेन गोल्ड बॉण्ड योजना कोणासाठी उपयुक्त?
- दीर्घकालीन गुंतवणूकदारांसाठी: ज्या गुंतवणूकदारांना दीर्घकाळ सोन्यात गुंतवणूक करायची आहे, त्यांच्यासाठी ही योजना उपयुक्त आहे. सॉवरेन गोल्ड बॉण्डमध्ये ८ वर्षांचा लॉक-इन कालावधी असल्यामुळे दीर्घकालीन गुंतवणूकदारांना फायदा होतो.
- सोन्यातील सुरक्षित गुंतवणूक करू इच्छिणाऱ्यांसाठी: प्रत्यक्षात सोनं खरेदी करण्यापेक्षा सुरक्षित आणि कमी जोखमीच्या पर्यायाची शोध घेणारे लोक या योजनेत गुंतवणूक करू शकतात. सोनं सुरक्षित ठेवण्याच्या चिंतेपासून दूर राहण्यासाठी सॉवरेन गोल्ड बॉण्ड्स उत्तम पर्याय आहे.
- कर लाभ मिळवू इच्छिणाऱ्यांसाठी: ज्या गुंतवणूकदारांना कर लाभ हवा आहे, त्यांच्यासाठी ही योजना फायदेशीर ठरते. दीर्घकालीन भांडवली नफ्यावर मिळणारी करसवलत आणि व्याजावर मिळणारा फायदा हा करदात्यांसाठी विशेष आकर्षक आहे.
- व्याज मिळवण्याची इच्छा असणाऱ्यांसाठी: ज्या गुंतवणूकदारांना नियमित उत्पन्न हवं आहे, त्यांच्यासाठी सॉवरेन गोल्ड बॉण्ड्स आकर्षक पर्याय आहे. २.५% वार्षिक व्याज हे सहामाही हप्त्यांत मिळतं, जे निश्चित उत्पन्न देतं.
- जोखमीपासून दूर राहण्याची इच्छा असणाऱ्यांसाठी: प्रत्यक्ष सोन्याच्या किमतीतील अस्थिरता टाळून निश्चित फायदा मिळवण्याची इच्छा असणाऱ्यांसाठी सॉवरेन गोल्ड बॉण्ड एक सुरक्षित पर्याय आहे. ही योजना सुरक्षित, दीर्घकालीन गुंतवणूक, करसवलत आणि व्याजाचा फायदा मिळवू इच्छिणाऱ्या गुंतवणूकदारांसाठी उपयुक्त आहे.सॉवरेन गोल्ड बॉण्ड योजना ही प्रत्यक्ष सोनं खरेदी करण्याचा आधुनिक आणि सुरक्षित पर्याय आहे.
- व्याजासोबतच भांडवली नफ्यावर कर सूट मिळणे हा या योजनेचा विशेष फायदा आहे. त्यामुळे ज्या गुंतवणूकदारांना सोनं खरेदी करून दीर्घकालीन फायद्यांची अपेक्षा आहे, त्यांनी या योजनेचा विचार जरूर करावा. सरकारच्या या योजनेत गुंतवणूक करून तुम्ही तुमच्या सोन्याच्या स्वप्नाला सुरक्षिततेची आणि आर्थिक समृद्धतेची जोड देऊ शकता.
हे हि वाचा
