अक्कल दाढ म्हणजे आपल्याला शेवटच्या टप्प्यावर येणारी दाढ. साधारणपणे १७ ते २५ वयात ही दाढ येते, त्यामुळे तिला “अक्कल दाढ” म्हटले जाते. काही लोकांना या दाढेबरोबर फार त्रास होतो, तर काहींना ती कोणत्याही त्रासाशिवाय येते. अक्कल दाढ येताना तोंडात सूज येऊ शकते, वेदना होऊ शकतात, आणि कधी कधी ती व्यवस्थित बाहेर न आल्यामुळे दातांच्या रचनेत अडचणी निर्माण होतात. या दाढेचं महत्त्व तितकंसं नसतं, मात्र तिच्याशी निगडीत त्रास मात्र खूप असू शकतो.
अक्कल दाढ विषयी काही माहिती?
अक्कल दाढ कधी येते?
अक्कल दाढ साधारणतः १७ ते २५ वयाच्या दरम्यान येते. ही शेवटची दाढ असते जी आपल्या तोंडाच्या मागील बाजूस वरच्या आणि खालच्या जबड्यात येते. या वयात येणारी असल्यामुळे तिला “अक्कल दाढ” म्हटले जाते, जणू ती दाढ येताच माणसाला अक्कल येते असा विश्वास होता. मात्र, अक्कल दाढ ही सर्वांनाच येते असं नाही; काहींना ती येतच नाही.
अक्कल दाढ किती असतात?
मानवी शरीरात एकूण चार अक्कल दाढ असतात — वरच्या जबड्यात दोन आणि खालच्या जबड्यात दोन. या चार दाढा आपल्याला शेवटच्या क्रमाने येतात. काही लोकांना फक्त एक किंवा दोन अक्कल दाढ येतात, तर काहींना चारही येऊ शकतात. काहींना मात्र एकही अक्कल दाढ येत नाही.
अक्कल दाढ येताना काय त्रास होतो?
अक्कल दाढ येताना अनेक समस्या उद्भवू शकतात:
- वेदना आणि सूज: अक्कल दाढ येत असताना तो भाग लालसर होऊ शकतो, सूज येऊ शकते, आणि तीव्र वेदना होऊ शकतात.
- खाण्यापिण्यात अडचण: दाढेमुळे खाल्ल्यावर वेदना जाणवतात. त्यामुळे खाणे-पिणे कठीण होते.
- तोंड न उघडणे: काहीवेळा सूजेचा परिणाम म्हणून तोंड नीट उघडता येत नाही.
- इन्फेक्शन: काही प्रकरणांमध्ये अक्कल दाढ अर्धी बाहेर येऊन अडकली जाते, त्यामुळे इन्फेक्शन होण्याची शक्यता वाढते. त्यातून तोंडाच्या आत दुर्गंधी आणि इतर समस्या होऊ शकतात.
- दातांची विस्कटलेली रचना: अक्कल दाढ पूर्णपणे बाहेर न आल्यास किंवा तिरपी येत असल्यास ती इतर दातांना धक्का देऊ शकते आणि तोंडातील दातांची रचना बदलू शकते.
अक्कल दाढ किती दिवस दुखते?
अक्कल दाढ येत असताना होणारी वेदना व्यक्तीपरत्वे बदलते. काहींना ती २-३ आठवड्यांत कमी होते, तर काहींना महिनोन्‌महिने वेदना होऊ शकतात. वेदना कमी होण्यासाठी दाढ नीट बाहेर येणे गरजेचे असते. जर दाढ अडकली असेल किंवा पूर्णपणे बाहेर न आल्यास ती दाढ काढण्याची शस्त्रक्रिया आवश्यक ठरू शकते.
अक्कल दाढ का येते?
अक्कल दाढ मानवाच्या पूर्वजांच्या काळात मांस, फळे, आणि कंदमुळे खाण्यासाठी अत्यंत उपयुक्त असत. त्या काळात जबड्याच्या मोठ्या जागेत या दाढा योग्य प्रकारे मावू शकत होत्या. परंतु आता मानवाच्या आहारात आणि तोंडाच्या संरचनेत बदल झाल्यामुळे या दाढांची आवश्यकता तितकीशी नाही. आधुनिक आहारामुळे जबड्याचा आकार लहान झाला आहे आणि त्यामुळे अक्कल दाढ मावण्यास जागा कमी पडते. या कारणामुळे अक्कल दाढ आता जास्त समस्यांचा कारणीभूत ठरते.
अक्कल दाढ दुखीवर घरगुती उपाय:
अक्कल दाढ येणं एक नैसर्गिक प्रक्रिया असली तरी काही वेळेस ती खूप वेदनादायक असू शकते. अक्कल दाढ येताना असणारी दुखणी, सूज आणि अस्वस्थता यामुळे दैनंदिन जीवनात त्रास होऊ शकतो. काही घरगुती उपाय आणि साधे उपचार वापरून तुम्ही या दुखीला कमी करू शकता.
१. बर्फाचा शेक (Cold Compress): बर्फाचा शेक हा दुखणं कमी करण्याचा एक सर्वात सामान्य उपाय आहे. बर्फामुळे सूज कमी होते आणि दाढेजवळील नसा सुन्न होऊन वेदना कमी होतात. बर्फाचा तुकडा कापडात गुंडाळून तो दुखत असलेल्या भागावर १० ते १५ मिनिटं लावा.
२. मिठाच्या पाण्याचे गार्गल (Salt Water Rinse): मिठाच्या पाण्याचे गार्गल करणे हा एक उत्तम उपाय आहे. गरम पाण्यात मिठ टाकून त्याने गार्गल केल्यास तोंडातील बॅक्टेरिया नष्ट होतात आणि सूज कमी होते. तोंड स्वच्छ होण्यासाठीही हा उपाय प्रभावी आहे. रोज २-३ वेळा मिठाच्या पाण्याने गार्गल करा.
३. लवंग तेल (Clove Oil): लवंगामध्ये असणारे ‘यूजेनॉल’ हे घटक अँटीसेप्टिक असतात, जे वेदना आणि सूज कमी करतात. लवंगाचं तेल थोडं कापसात घ्या आणि ते दुखणाऱ्या दाढेच्या भागावर हळूहळू लावा. तुम्ही लवंग तेलाचा वापर करू शकत नसाल, तर लवंग चघळून दाताजवळ ठेवू शकता.
४. पेपरमिंट चहा (Peppermint Tea): पेपरमिंटमध्ये नैसर्गिक अँटी-इंफ्लेमेटरी गुणधर्म असतात, जे वेदना आणि सूज कमी करतात. गरम पेपरमिंट चहा बनवून त्याचा वापर करा. थोडं थंड झाल्यावर त्याने गार्गल केल्यास दुखी कमी होऊ शकते.
५. गरम पाण्याचा शेक (Warm Water Compress): गरम पाण्याचा शेक लावल्यास तोंडातील रक्त प्रवाह सुधारतो आणि त्यामुळे वेदना कमी होतात. गरम पाण्यात टॉवेल भिजवून दुखत असलेल्या भागावर ठेवा. यामुळे सूज कमी होऊन आराम मिळू शकतो.
६. लसूण (Garlic): लसूणमध्ये अँटीबायोटिक आणि अँटीइंफ्लेमेटरी गुणधर्म असतात. ताज्या लसणाचा तुकडा घेऊन तो चिरा आणि दुखत असलेल्या दाढेच्या भागावर लावा. काही मिनिटांनी तोंड धुवा. यामुळे सूज कमी होऊन वेदना कमी होऊ शकतात.
७. ओवा (Carom Seeds): ओवामध्ये अँटीबॅक्टेरियल आणि अँटीइंफ्लेमेटरी गुणधर्म असतात, ज्यामुळे सूज कमी होते आणि तोंडातील बॅक्टेरिया नष्ट होतात. ओवाच्या काढ्याने गार्गल केल्यास दुखणं कमी होऊ शकतं.
८. पेरासिटामोल किंवा इबुप्रोफेन (Paracetamol or Ibuprofen): तुमच्या वेदना खूप जास्त असतील, तर डॉक्टरांच्या सल्ल्याने पेरासिटामोल किंवा इबुप्रोफेन सारखी वेदनाशामक औषधं घेऊ शकता. ही औषधं सूज कमी करून वेदनांपासून त्वरित आराम देतात.
९. डॉक्टरांचा सल्ला (Consult a Dentist): घरी केलेले उपाय वेदना तात्पुरती कमी करू शकतात, पण काहीवेळा अक्कल दाढ योग्य प्रकारे फुटत नाही किंवा इन्फेक्शन होते. अशा वेळी दंतचिकित्सकांचा सल्ला घेणे अत्यंत आवश्यक आहे. अक्कल दाढ काढून टाकण्याची आवश्यकता भासल्यास त्वरित उपचार करणे गरजेचे आहे. अक्कल दाढ येणं हा नैसर्गिक प्रक्रियेचा भाग आहे, परंतु त्यासोबत येणाऱ्या वेदनांवर योग्य उपचार करणे आवश्यक आहे. बर्फाचा शेक, मिठाचं पाण्याचं गार्गल, लवंग तेल इत्यादी घरगुती उपाय तात्पुरता आराम देऊ शकतात. मात्र, गंभीर समस्या असल्यास किंवा घरगुती उपायांनी वेदना कमी होत नसल्यास डॉक्टरांचा सल्ला घेणे उत्तम ठरते.
अक्कल दाढ काढणे, खर्च, आणि काढल्यानंतरची काळजी:
अक्कल दाढ काढणे हा एक साधारण पण आवश्यक शस्त्रक्रिया असू शकतो, विशेषतः जेव्हा अक्कल दाढ योग्य पद्धतीने फुटत नसते किंवा इन्फेक्शन होण्याचा धोका वाढतो. खाली अक्कल दाढ काढण्याबद्दल सविस्तर माहिती दिली आहे.
१. अक्कल दाढ काढणे (Wisdom Tooth Extraction)
अक्कल दाढ काढणे ही एक शस्त्रक्रिया असते, जिचा वापर मुख्यतः वेदनादायक किंवा चुकीच्या पद्धतीने वाढलेल्या दाढेला काढण्यासाठी केला जातो. दाढ काढण्याच्या प्रक्रियेमध्ये डॉक्टर स्थानिक भूल (local anesthesia) देतात, ज्यामुळे रुग्णाला कोणतीही वेदना जाणवत नाही. काहीवेळा दाढ योग्य पद्धतीने काढण्यासाठी शस्त्रक्रिया आवश्यक असू शकते.
२. अक्कल दाढ काढण्याचा खर्च (Cost of Wisdom Tooth Extraction)
अक्कल दाढ काढण्याचा खर्च हा विविध गोष्टींवर अवलंबून असतो, जसे की:
- तुमच्या दाढेची स्थिती (सरळ आहे का टेढी-मेढी आहे).
- डॉक्टरांचा अनुभव.
- वापरले जाणारे उपचार आणि शस्त्रक्रिया पद्धती.
- क्लिनिक किंवा हॉस्पिटलच्या ठिकाणानुसार.
सामान्यत: अक्कल दाढ काढण्याचा खर्च ₹ 2,000 ते ₹ 10,000 च्या दरम्यान असू शकतो. हा खर्च क्लिनिक, डॉक्टरांची फी आणि तुमच्या दाढेच्या स्थितीवर अवलंबून कमी-जास्त होऊ शकतो.
३. अक्कल दाढ काढल्यावर काय होते? (After Wisdom Tooth Extraction)
अक्कल दाढ काढल्यानंतर काही सामान्य प्रतिक्रिया आणि परिणाम होऊ शकतात:
- काही दिवस दुखणं आणि सूज येऊ शकते, विशेषतः दाढेमुळे जवळील भाग सूजलेला असेल तर.
- अन्न खाणं कठीण जाऊ शकतं, त्यामुळे मऊ आणि हलकं अन्न खाण्याचा सल्ला दिला जातो.
- शस्त्रक्रियेच्या जागी थोडं रक्त येऊ शकतं, जे काही तासांत थांबतं.
- शस्त्रक्रियेची जागा भरायला काही आठवडे लागू शकतात, मात्र दैनंदिन कामकाज साधारणत: एका आठवड्यांत सुरू करता येऊ शकतं.
४. अक्कल दाढ काढल्यानंतर घ्यावयाची काळजी (Post-Extraction Care)
- अक्कल दाढ काढल्यानंतर खालील काळजी घ्यावी लागते:
- शस्त्रक्रियेनंतर पहिल्या २४ तासांत तोंड धुणं टाळा. त्यानंतर सौम्य पाण्याने आणि मिठाच्या पाण्याने गार्गल करा.
- शस्त्रक्रियेच्या भागावर बर्फाचा शेक लावल्यास सूज आणि वेदना कमी होऊ शकतात.
- काही दिवस मऊ आणि हलकं अन्न खा, जसे की सूप, दुधावरचे पदार्थ, ज्यूस इत्यादी. कठीण किंवा गरम पदार्थ खाणं टाळा.
- तंबाखूचे सेवन आणि मद्यपान टाळा, कारण यामुळे शस्त्रक्रियेच्या ठिकाणी इन्फेक्शन होण्याचा धोका वाढू शकतो.
- डॉक्टरांनी दिलेली वेदनाशामक औषधं वेळेवर घ्या. इन्फेक्शन होण्याची शक्यता असल्यास डॉक्टर अँटीबायोटिक्सही देऊ शकतात.
- पहिले काही दिवस जोराचे शारीरिक श्रम आणि व्यायाम टाळा, जेणेकरून रक्तस्राव होणार नाही.
- अक्कल दाढ काढणं ही सामान्य पण आवश्यक शस्त्रक्रिया आहे, ज्यामुळे तोंडातील इन्फेक्शन किंवा इतर समस्या दूर करता येतात. काढल्यानंतर काही काळजी घेणे गरजेचे असते, जसे की तोंड स्वच्छ ठेवणे, मऊ अन्न खाणे आणि डॉक्टरांच्या सूचनांचे पालन करणे.
हे हि वाचा!
