स्टॉक मार्केट केंव्हा सुरु झाले?स्टॉक मार्केटचा प्रारंभिक इतिहास !

भारतीय शेअर बाजारांमध्ये पारदर्शकता आणण्यासाठी 1992 मध्ये राष्ट्रीय शेअर बाजाराची (NSE) स्थापना करण्यात आली. NSE ने शेअर बाजारातील व्यापार केवळ काही ब्रोकर्सच्या गटापुरता मर्यादित न ठेवता, पात्र, अनुभवी आणि किमान आर्थिक आवश्यकतांचे पालन करणाऱ्या कोणत्याही व्यक्तीसाठी व्यापाराची परवानगी उपलब्ध करून दिली.

जाणून घ्या कधी सुरु झाले स्टॉक मार्केट ? स्टॉक मार्केट म्हणजे काय,घटक आणि कसे चालते स्टॉक मार्केटचे कार्य !

1. 14व्या शतक: इटलीमधील व्यापार केंद्रांमध्ये, विशेषत: व्हेनिस आणि जिनोआ मध्ये व्यापारी आणि बँकर्सनी कर्जपत्रे आणि रोख्यांचा व्यापार सुरू केला.
2. 16व्या शतक: 1602 मध्ये, डच ईस्ट इंडिया कंपनीने (VOC) पहिल्यांदा शेअर्स जारी केले आणि अम्सटरडॅम स्टॉक एक्सचेंज स्थापन केला, ज्यामुळे ते जगातील पहिली सार्वजनिकपणे व्यापार केलेली कंपनी बनली.

• 17व्या शतक: लंडनमध्ये, 1698 मध्ये जॉन कॅस्टलिंगने लंडन स्टॉक एक्सचेंजच्या प्रारंभिक स्वरूपाची स्थापना केली. 1773 मध्ये लंडन स्टॉक एक्सचेंजची अधिकृत स्थापना झाली.
• 18व्या शतक: न्यू यॉर्कमध्ये 1792 मध्ये 24 ब्रोकर्सने बटोनवूड करारावर स्वाक्षरी करून न्यू यॉर्क स्टॉक एक्सचेंज (NYSE) ची स्थापना केली.
• भारत: 1875 मध्ये, मुंबईमध्ये 22 स्टॉकब्रोकरांनी ‘नेटिव्ह शेयर ब्रोकर्स असोसिएशन’ ची स्थापना केली, जी नंतर बॉम्बे स्टॉक एक्सचेंज (BSE) म्हणून ओळखली गेली. 1992 मध्ये, राष्ट्रीय स्टॉक एक्सचेंज (NSE) स्थापन झाल्याने भारतीय स्टॉक मार्केटमध्ये संगणकीकृत ट्रेडिंगची क्रांती घडवून आणली.

भारतातील स्टॉक मार्केट:

1. 18व्या शतक:
   • भारतातील पहिल्या शेअर बाजाराची सुरुवात मुंबईमध्ये झाली. 1875 मध्ये 22 स्टॉकब्रोकरांनी एकत्र येऊन ‘नेटिव्ह शेयर ब्रोकर्स असोसिएशन’ ची स्थापना केली, ज्याला पुढे बॉम्बे स्टॉक एक्सचेंज (BSE) म्हणून ओळखले जाऊ लागले.
2. 19 व्या शतक:
   • 1992 मध्ये, नॅशनल स्टॉक एक्सचेंज (NSE) ची स्थापना करण्यात आली. NSE ने संगणकीकृत ट्रेडिंगची सुरुवात केली, ज्यामुळे भारतीय स्टॉक मार्केटमध्ये क्रांती घडवून आली.

स्टॉक मार्केट म्हणजे काय?

स्टॉक मार्केट, ज्याला शेअर बाजार देखील म्हणतात, हा एक आर्थिक बाजार आहे जिथे कंपनीचे स्टॉक्स (शेअर्स) आणि इतर सिक्युरिटीज खरेदी आणि विक्री केल्या जातात. हे एक प्लॅटफॉर्म आहे जिथे कंपन्या त्यांच्या मालकीचे काही भाग (शेअर्स) जनतेला विकतात, ज्यामुळे त्यांनी निधी उभारला जातो आणि गुंतवणूकदारांना त्यांच्या गुंतवणुकीवर नफा मिळवण्याची संधी मिळते.

स्टॉक मार्केटचे घटक:

1. स्टॉक्स:
   • शेअर्स: कंपनीच्या मालकीचा एक भाग, ज्याचा धारक कंपनीच्या नफ्यातून एक भाग आणि कंपनीच्या निर्णय प्रक्रियेत मतदानाचा हक्क मिळवतो.
   • इक्विटी: कंपनीच्या मालकीचे प्रमाण, जे शेअर्सद्वारे दर्शवले जाते.
2. स्टॉक एक्सचेंजेस:
   • बॉम्बे स्टॉक एक्सचेंज (BSE) आणि नॅशनल स्टॉक एक्सचेंज (NSE): भारतातील प्रमुख स्टॉक एक्सचेंजेस.
   • स्टॉक एक्सचेंज हे एक नियोजित मार्केट आहे जिथे स्टॉक्स आणि इतर सिक्युरिटीजची खरेदी-विक्री होते.
3. गुंतवणूकदार:
   • रिटेल गुंतवणूकदार: सामान्य लोक जे स्टॉक्स खरेदी आणि विक्री करतात.
   • संस्थागत गुंतवणूकदार: मोठ्या वित्तीय संस्था जसे की म्युच्युअल फंड्स, पेन्शन फंड्स इत्यादी.
4. ब्रोकर्स:
   • स्टॉकब्रोकर्स: मधले व्यापारी, जे गुंतवणूकदारांसाठी स्टॉक्स खरेदी आणि विक्री करतात. ते त्यांच्या सेवांसाठी कमिशन किंवा शुल्क घेतात.
5. रेग्युलेटरी बॉडीज:
   • सेबी (SEBI): सिक्युरिटीज अँड एक्सचेंज बोर्ड ऑफ इंडिया, जे भारतातील स्टॉक मार्केटची निगरानी आणि नियमन करते.

स्टॉक मार्केटचे कार्य :

1. स्टॉक एक्सचेंजेस:

• बॉम्बे स्टॉक एक्सचेंज (BSE): भारतातील सर्वात जुना आणि प्रमुख स्टॉक एक्सचेंज.
• नॅशनल स्टॉक एक्सचेंज (NSE): भारतातील आधुनिक आणि सर्वात मोठा स्टॉक एक्सचेंज, ज्याने संगणकीकृत ट्रेडिंगची सुरुवात केली.
• स्टॉक एक्सचेंजेस हे ठिकाण आहे जिथे कंपन्यांचे स्टॉक्स सूचीबद्ध केले जातात आणि गुंतवणूकदारांनी खरेदी-विक्री केली जाते.

2. प्राथमिक बाजार (Primary Market):

• IPO (Initial Public Offering): जेव्हा एक कंपनी पहिल्यांदा जनतेला शेअर्स विकते. या प्रक्रियेत कंपनीला निधी मिळतो.
• FPO (Follow-on Public Offering): जेव्हा एक यापूर्वी सूचीबद्ध कंपनी अधिक शेअर्स विकते.

3. द्वितीयक बाजार (Secondary Market):

• येथे गुंतवणूकदार एकमेकांशी स्टॉक्सची खरेदी-विक्री करतात. उदाहरणार्थ, जर तुम्ही एखाद्या कंपनीचे शेअर्स खरेदी केले, तर तुम्ही ते दुसऱ्या गुंतवणूकदाराला विकू शकता.
• स्टॉक्सची किंमत मागणी आणि पुरवठ्याच्या आधारावर बदलते.

4. ब्रोकर्स आणि ट्रेडिंग अकाउंट्स:

• स्टॉकब्रोकर्स: हे मध्यवर्ती व्यापारी आहेत जे गुंतवणूकदारांच्या वतीने स्टॉक्स खरेदी आणि विक्री करतात.
• ट्रेडिंग अकाउंट: गुंतवणूकदारांना स्टॉक्स खरेदी आणि विक्री करण्यासाठी डीमॅट आणि ट्रेडिंग अकाउंट उघडावे लागते.
• ब्रोकर कमिशन: प्रत्येक व्यवहारासाठी ब्रोकर्स कमीशन घेतात.

5. सेबी (SEBI):

• सिक्युरिटीज अँड एक्सचेंज बोर्ड ऑफ इंडिया: भारतातील स्टॉक मार्केटचे नियमन करणारी प्रमुख संस्था.
• SEBI बाजारात पारदर्शकता आणि प्रामाणिकता सुनिश्चित करते, तसेच गुंतवणूकदारांचे संरक्षण करते.

6. गुंतवणूकदारांचे प्रकार:

• रिटेल गुंतवणूकदार: सामान्य लोक ज्यांनी थोड्या प्रमाणात गुंतवणूक केली.
• संस्थागत गुंतवणूकदार: मोठ्या वित्तीय संस्था जसे की म्युच्युअल फंड्स, पेन्शन फंड्स इत्यादी.

7. लाभांश आणि कॅपिटल गेन:

• लाभांश (Dividends): कंपनीच्या नफ्याचा एक भाग, जो शेअरहोल्डर्सना दिला जातो.
• कॅपिटल गेन: स्टॉक्सच्या किंमतीत वाढ झाल्यामुळे मिळणारा नफा.

8. शेअरचे प्रकार:

• सामान्य शेअर्स (Common Shares): यांच्यामध्ये मतदानाचा हक्क असतो.
• प्राधान्य शेअर्स (Preferred Shares): यांना लाभांश मिळण्याच्या बाबतीत प्राधान्य दिले जाते, पण मतदानाचा हक्क कमी असतो.

9. मार्केट इंडेक्स:

• सेंसेक्स: BSE चा प्रमुख निर्देशांक, जो ३० प्रमुख कंपन्यांचे प्रदर्शन मोजतो.
• निफ्टी: NSE चा प्रमुख निर्देशांक, जो ५० प्रमुख कंपन्यांचे प्रदर्शन मोजतो.
• मार्केट इंडेक्स गुंतवणूकदारांना एकूण बाजाराची दिशा आणि प्रदर्शन समजण्यास मदत करतात.

10. ऑर्डरचे प्रकार:

• मार्केट ऑर्डर: त्वरित चालू बाजारभावाने स्टॉक्स खरेदी किंवा विक्री करण्याचे आदेश.
• लिमिट ऑर्डर: विशिष्ट किंमतीला किंवा त्यापेक्षा चांगल्या किंमतीला स्टॉक्स खरेदी किंवा विक्री करण्याचे आदेश.

स्टॉक मार्केट हे आर्थिक यंत्रणेत एक महत्त्वाचे घटक आहे, जेथे कंपन्या आणि गुंतवणूकदार एकत्र येऊन व्यवहार करतात. स्टॉक मार्केटचे कार्य पारदर्शकता, नियमन, आणि बाजारातील सहभागींना न्याय मिळवून देण्यावर आधारित आहे.

शेअर बाजारात यशस्वी होण्यासाठी टिप्स:

शेअर बाजारात गुंतवणूक करून चांगले रिटर्न मिळवणे सोपे नाही, परंतु काही महत्त्वाच्या टिप्स लक्षात ठेवल्यास आपण यशस्वी होऊ शकता. खाली काही महत्वाच्या टिप्स दिल्या आहेत:

1. गुंतवणूक करण्यापूर्वी कंपनीच्या व्यवसायाचे, आर्थिक स्थितीचे, आणि उद्योगाच्या ट्रेंडचे अभ्यास करा. या माहितीच्या आधारे निर्णय घेतल्यास धोक्याचे प्रमाण कमी होते.
2. तात्पुरत्या नफ्याच्या मागे लागण्याऐवजी दीर्घकालीन गुंतवणूक करणे चांगले. वेळेनुसार बाजारात बदल होतात, त्यामुळे संयम ठेवून दीर्घकालीन विचार करणे महत्त्वाचे आहे.
3. गुंतवणुकीत नेहमीच धोक्याचा घटक असतो. आपल्या गुंतवणुकीचे योग्य प्रकारे विविधीकरण करा म्हणजे एका क्षेत्रात नुकसान झाल्यास दुसऱ्या क्षेत्रातील नफा भरून निघू शकतो.
4. बाजारात खूप चढ-उतार होतात, परंतु घाबरून किंवा लालच करून घेतलेले निर्णय नुकसानकारक ठरू शकतात. भावनिक निर्णयाऐवजी तार्किक विचारसरणीने गुंतवणूक करा.
5. शेअर्सचे चार्ट, पॅटर्न, आणि तांत्रिक निर्देशकांचे अभ्यास करून बाजाराच्या चढ-उतारांचा अंदाज घ्या. यातून बाजाराची दिशा कळून येऊ शकते.
6. शेअर बाजार हा सातत्याने बदलणारा आहे. नवनवीन माहिती, तंत्रे, आणि मार्केटचे अपडेट्स शिकत राहणे गरजेचे आहे.
7. दोन प्रकारच्या विश्लेषणाचा संगम करून चांगले निर्णय घेऊ शकता. त्यामुळे गुंतवणुकीचा दृष्टीकोन मजबूत होतो.
8. गुंतवणूक क्षेत्रातील तज्ज्ञांचा सल्ला घेणे किंवा विविध मार्गदर्शक स्रोतांचा वापर करून निर्णय घेणे फायदेशीर ठरू शकते.
9. डीवर्सिफिकेशन (विविधीकरण) करा,एकाच प्रकारच्या शेअर्समध्ये सर्व पैसे गुंतवू नका. विविध क्षेत्रातील आणि वेगवेगळ्या जोखमीच्या शेअर्समध्ये गुंतवणूक करा.
10. लक्ष्य निर्धारित करा, गुंतवणुकीपूर्वी आपली ध्येये निश्चित करा. लहान, मध्यम, आणि दीर्घकालीन ध्येयांची आखणी करून त्यानुसार निर्णय घ्या.

हे हि वाचा

1.  हजारो डॉलर्स महिना  कमवू शकता !
2. online money earning in marathi!
3. जमीन खरेदी विक्री नियम!