मशरूम शेती अनुदान : नमस्कार शेतकरी बांधवानो तुम्ही आधुनिक घेती करण्यास इच्छुक असाल तर हा लेख खास तुमच्या साठी आहे केंद्र/राज्य सरकार मार्फत ४० टक्के अनुदानावर मशरूम शेती अनुदान मिळते या लेखातून किती लाख अनुदान मिळेल त्यासाठी कुणाशी संपर्क साधावा लागेल, कोणते कागदपत्रे आवश्यक आहेत याविषयी सविस्तर माहिती खाली दिलेली आहे.
मशरूम शेती अनुदान आणि मशरूम शेतीविषयी सविस्तर माहिती
मशरूम शेती ही भारतातील अत्यंत लाभदायक कृषी व्यवसायांपैकी एक बनली आहे, विशेषतः महाराष्ट्रासारख्या राज्यांमध्ये. मशरूमला सुपरफूड म्हणून वाढती मागणी असल्यामुळे केंद्र आणि राज्य सरकारे मशरूम शेतीला चालना देण्यासाठी विविध अनुदाने आणि प्रशिक्षण कार्यक्रम राबवत आहेत. हा लेख मशरूम शेतीच्या तंत्रज्ञान, अनुदाने आणि उच्च नफा मिळविण्याच्या संधींबद्दल संपूर्ण माहिती प्रदान करतो.
मशरूम शेती का करावी?
मशरूम शेती ही पारंपरिक शेतीसाठी एक उत्कृष्ट पर्याय आहे. कमी गुंतवणुकीतून अधिक नफा मिळविण्याची संधी ही याची मुख्य वैशिष्ट्ये आहेत. मशरूम शेतीसाठी फार मोठ्या जागेची आवश्यकता नसते. अगदी घराच्या एका कोपऱ्यातसुद्धा मशरूम उत्पादन घेता येऊ शकते. योग्य तंत्रज्ञानाचा अवलंब केल्यास १ चौरस मीटरमध्ये सुमारे १० किलो मशरूम उत्पादन शक्य होते. सरकारच्या अनुदान आणि प्रशिक्षणामुळे ही शेती महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी अधिक आकर्षक ठरत आहे.
मशरूम शेतीसाठी सरकारी अनुदान
महाराष्ट्र सरकार आणि केंद्र सरकार मशरूम शेतीला चालना देण्यासाठी मोठ्या प्रमाणावर आर्थिक मदत देत आहेत. मशरूम शेती अनुदान या योजनेंतर्गत शेतकऱ्यांना मशरूम उत्पादन युनिट उभारण्यासाठी ₹८ लाखांपर्यंतचे अनुदान मिळू शकते. हे अनुदान एकूण प्रकल्प खर्चाच्या ४०% पर्यंत मिळते, ज्याचे कमाल मर्यादा ₹२० लाख प्रति युनिट आहे. तसेच, मशरूम स्पॉन आणि कंपोस्ट युनिटसाठीही शेतकऱ्यांना बँक कर्ज आणि अनुदान उपलब्ध आहे.
अनुदान योजनेची मुख्य वैशिष्ट्ये:
- मशरूम उत्पादन युनिटसाठी: ४०% अनुदान, कमाल ₹८ लाख प्रति युनिट.
- मशरूम स्पॉन/कंपोस्ट युनिटसाठी: ४०% अनुदान, कमाल ₹८ लाख प्रति युनिट.
- पात्रता: अर्जासाठी आधारकार्ड, पॅनकार्ड, बँक पासबुक, तसेच प्रकल्प अहवाल आवश्यक.
गुंतवणूक आणि नफा संभाव्यता
मशरूम शेतीसाठी प्रारंभीची गुंतवणूक ₹५०,००० ते ₹१ लाखांपर्यंत असते. आधुनिक तंत्रज्ञान वापरल्यास शेतकरी दरवर्षी लाखो रुपयांचा नफा मिळवू शकतात. उदाहरणार्थ, १०० चौरस फूट जागेत मशरूम उत्पादन घेतल्यास ₹१ लाख ते ₹५ लाख वार्षिक नफा मिळू शकतो. आंतरराष्ट्रीय स्तरावर मशरूमची मागणी १२.९% दराने वाढत आहे, त्यामुळे हा अत्यंत फायदेशीर व्यवसाय आहे.
मशरूमच्या लोकप्रिय जाती आणि त्यांचे उत्पादन
शेतकऱ्यांना हवामान आणि बाजारातील मागणीच्या आधारे विविध मशरूम प्रकार निवडता येतात.
| ढिंगरी मशरूम (Oyster Mushroom) | २५-३५°C तापमानासाठी योग्य. १० क्विंटल गवतापासून ४८ किलो उत्पादन. बाजारभाव: ₹१२० ते ₹१,००० प्रति किलो. |
| बटन मशरूम (Button Mushroom) | २२-२५°C तापमान आवश्यक. ४-५ क्विंटल कंपोस्टमधून २,००० किलो उत्पादन. बाजारभाव: ₹१४० ते ₹१८० प्रति किलो. |
| दूधिया मशरूम (Milky Mushroom) | २५-३५°C तापमानासाठी योग्य. १ किलो गवतापासून १ किलो मशरूम उत्पादन. बाजारभाव: ₹१०० ते ₹२०० प्रति किलो. |
| पैडीस्ट्रा मशरूम (Paddy Straw Mushroom) | २८-३५°C तापमानात चांगले उत्पादन. १०० किलो गवतापासून १२-१५ किलो मशरूम. बाजारभाव: ₹३६० प्रति किलो. |
| शिटाके मशरूम (Shiitake Mushroom) | प्रारंभिक तापमान २२-२७°C, नंतर १५-२०°C आवश्यक. १०×१०×१० फूट जागेतून १६०-२०० किलो उत्पादन. बाजारभाव: ₹२,००० ते ₹५,००० प्रति किलो. |
प्रशिक्षण आणि मार्गदर्शन
मशरूम शेती नवीन शिकणाऱ्या शेतकऱ्यांसाठी प्रशिक्षण महत्त्वाचे आहे. महाराष्ट्रातील कृषी विद्यापीठे आणि संशोधन केंद्रे शेतकऱ्यांसाठी प्रशिक्षण कार्यक्रम आयोजित करतात. ICAR-Directorate of Mushroom Research द्वारे ऑनलाइन प्रशिक्षणही दिले जाते. अधिक माहितीसाठी dmrsolan.icar.gov.in संकेतस्थळाला भेट द्यावी.
मशरूम शेती अनुदान कसे मिळवावे?
अनुदान मिळवण्यासाठी शेतकऱ्यांनी जिल्हा कृषी कार्यालय किंवा कृषी विज्ञान केंद्राशी संपर्क साधावा. अर्ज प्रक्रियेसाठी आवश्यक कागदपत्रे:
- आधारकार्ड
- पॅनकार्ड
- बँक तपशील
- प्रकल्प अहवाल
अनुदान मंजूर झाल्यानंतर शेतकरी मशरूम उत्पादन युनिट सुरू करू शकतात.
निष्कर्ष
मशरूम शेती ही महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी नफा देणारी आणि शाश्वत शेती आहे. सरकारच्या अनुदान योजनांमुळे कमी गुंतवणुकीत हा व्यवसाय सुरू करता येतो. योग्य तंत्रज्ञान आणि मशरूमची योग्य जात निवडल्यास शेतकरी मोठ्या प्रमाणात यशस्वी होऊ शकतात. विविधतेत बदल करू इच्छिणाऱ्या शेतकऱ्यांसाठी मशरूम शेती ही एक उत्कृष्ट संधी आहे.
या लेखमधून “पैसे कमवायचे मार्ग” टीमच्या लेखनातून मशरूम शेती अनुदान मुळे शेतकऱ्याचा चांगला फायदा, A-Z माहिती व आवश्यक लिंक विषयी माहिती देण्याचा पर्यन्त केला आहे तुम्हाला व्यतिरिक्त अजून काही माहिती हवी असल्यास तुम्ही आम्हाला कमेन्ट करून कळवू शकता व अश्याच अभ्यासपूर्ण महितीसाठी तुम्ही आमच्या What’s App group –“शासकीय नोकरी & योजना ग्रुप” – (क्लिक करून) जॉइन करू शकता. त्या ग्रुप च्या माध्यमातून आम्ही अश्याच नोकरी , शिक्षण, शासकीय योजना आणि सर्वांसाठी आरोग्य विषयावर लेख घेऊन येत असतो
हे ही वाचा
